Hoe transformeer je de wens voor lokale autonomie in een krachtig instrument voor een hechte, gemeentebrede gemeenschap? De gemeente Montferland biedt een praktische blauwdruk. Door elke kern een eigen digitaal platform te geven binnen een overkoepelende structuur, wisten zij niet alleen de betrokkenheid te vergroten, maar creëerden ze ook een duurzaam model voor gebiedsgericht werken. Sanne Pross, adviseur inwonersbetrokkenheid, deelt de succesfactoren en geleerde lessen.
De strategische keuze: waarom elk dorp een eigen thuisbasis verdient
De beslissing om elke kern een eigen online omgeving te geven was voor Montferland geen top-down beleidskeuze, maar een strategisch antwoord op signalen uit de samenleving. “De beslissing om elke kern een eigen plek te geven was eigenlijk al voor mijn tijd genomen, maar ik vind het heel logisch,” vertelt Sanne. De aanleiding was een combinatie van factoren. “Het initiatief is ontstaan uit een combinatie van lokale wensen en een gemeentelijke opdracht. In twee kernen werd het platform al gebruikt, terwijl een andere kern aangaf hier ook behoefte aan te hebben en daarbij ondersteuning van de gemeente vroeg. Tegelijkertijd heeft de gemeenteraad het college gevraagd om te onderzoeken hoe er nieuwe vormen van participatie en community building in Montferland konden worden gestimuleerd. Een collega sprak met alle wijk- en dorpsraden, en zij gaven aan ook graag een eigen omgeving te willen. Op basis van dat onderzoek is uiteindelijk het digitale platform 'OnsMontferland' ontwikkeld."
“Bij de ontwikkeling van het platform is er bewust voor gekozen om niet alleen een participatieplatform neer te zetten, maar het direct ook als communityplatform in te richten. Er is gekozen voor een ‘en-en’-benadering: OnsMontferland is zowel een gemeenschapplatform als een participatieplatform, waarin beide functies zijn geïntegreerd.”
Deze aanpak erkent een fundamenteel principe: draagvlak ontstaat wanneer beleid aansluit bij de identiteit van een gebied. “Iedere kern is uniek en heeft iets eigens, en het overkoepelende 'OnsMontferland' brengt dat uiteindelijk allemaal weer samen,” legt Sanne uit. “Juist omdat iedere kern uniek is, verdient deze ook een eigen plek."
Het resultaat: zichtbaarheid die verbindt en activeert
De impact van een eigen dorpspagina is direct meetbaar in activatie en verbinding. “Het heeft meteen effect,” merkt Sanne op. “Mensen kunnen bijvoorbeeld via de agenda direct zien welke activiteiten er in hun buurt te doen zijn.” Ze noemt een treffend voorbeeld: “Ik was zelf bij een avond voor verenigingen in Azewijn en hoorde daar dat er een eetkamerrestaurant is, waarvan ik het bestaan nog niet kende. Zo’n initiatief komt in de agenda van OnsMontferland te staan, en wordt daardoor meteen voor iedereen zichtbaar.”
Deze lokale zichtbaarheid blijkt een effectief instrument voor gemeenschapsvorming, met name voor nieuwe inwoners. Het platform verlaagt de drempel om te participeren en wakkert lokaal eigenaarschap aan. Sanne ziet een duidelijke gedragsverandering: “Sommige kernen zijn heel actief en weten hun inwoners goed te betrekken. Je merkt dat er enthousiasme is ontstaan: inwoners en kernen zetten zich in om te laten zien wat er allemaal in de buurt te beleven is.”
De rol van de gemeente: faciliteren zonder over te nemen
Een belangrijke succesfactor is dat de gemeente steeds sterker inzet op het ondersteunen en meedenken met inwoners. “Dat ondersteunen en meedenken zit deels al in onze rol als adviseur inwonersbetrokkenheid.” We zijn er voor de inwoners,” zegt Sanne. De gemeente opereert als een van de ‘kernverbinders’, met als doel dat inwoners het eigenaarschap overnemen. “Op dit moment ligt er nog veel eigenaarschap bij de gemeente. Ik verwacht dat naarmate meer mensen enthousiast raken en meedoen, wij als gemeente juist meer op de achtergrond onze bijdrage kunnen leveren.”
Voor beleidsmakers is de les hier dat duurzaamheid vraagt om realisme en een lange adem. Sanne is daar transparant over: “Op dat vlak hebben we nog stappen te zetten. Regelmatig overleg en samen plannen maken is cruciaal. Wat worden de doelen voor een jaar? Wanneer zijn we tevreden? Als je geen doelen stelt, kun je sneller teleurgesteld raken, terwijl je met doelen juist successen kunt vieren.”
Een les in gebiedsgericht werken: begin bij de kern
Wat is de belangrijkste les voor andere gemeenten? Begin niet met het implementeren van een systeem, maar met het inventariseren van de behoefte. “Ga in gesprek met die verschillende kernen. Onderzoek wat zij zelf willen,” adviseert Sanne. “Vaak hoor je dan terug: ‘Ja, activiteiten hoor ik soms net te laat,’ of ‘Ik wist helemaal niet dat dit bij mij in de buurt was.’” Een centrale aanpak zonder lokale verankering mist de essentie en loopt het risico informatie te bieden die voor niemand echt relevant is. De casus van Zeddam bewijst dit: “Daar organiseerden verschillende verenigingen soms op dezelfde avond activiteiten, simpelweg omdat ze het niet van elkaar wisten. Dat is een gemiste kans.”
De kracht van lokale verbinding
De diepere impact van het project reikt verder dan statistieken en toont de essentie van modern overheidsbeleid. Wat Sanne persoonlijk het meest raakt, is hoe het werk haar eigen perspectief veranderde. “Sinds ik met dit platform bezig ben, ben ik eigenlijk een beetje jaloers,” geeft ze eerlijk toe. “Ik zou zo’n platform ook in mijn eigen woonomgeving willen. Daar ken ik de buurt eigenlijk niet zo goed. Wat mij vooral verrast en aanspreekt, is dat het digitale platform in feite draait om het creëren van contact en ontmoeting. Zodra je weet wat er in de buurt gebeurt, vergroot dat echt de kans om elkaar persoonlijk te ontmoeten.”
Deze persoonlijke reflectie bevat de kern van de succesformule: het platform is geen doel op zich, maar een middel om menselijke verbinding te stimuleren. Het bereikt bovendien een nieuwe doelgroep, voorbij de "usual suspects". De energie tijdens de lancering was het ultieme bewijs dat wanneer beleid echt lokaal landt, het een krachtige, positieve beweging in de samenleving kan ontketenen.
